Thưa các bạn, thỉnh thoảng tôi gặp những bệnh nhân nam từ 25 đến 60 mươi tuổi, nói với tôi: bác sĩ cho em siêu âm, thử máu xem thận em có yếu không. Tôi hỏi làm sao em biết, em bị yếu thận? Dạ hồi này em không gần bà xã được, không thể cương cứng được, rồi em lại bị đau lưng, đúng là yếu thận rồi phải không bác sĩ. Thế rồi tôi giải thích cho bệnh nhân nam này.
Có thể sự giải thích của tôi khác với những điều các bạn nghe ai nói hoặc đọc từ những tài liệu trên internet. Nhưng những trình bày của tôi đều dựa trên quan điểm y học và khoa học.
Thưa các bạn, nếu có thể chia thận ra làm mấy loại thì tạm thời chia ra làm 2 loại thận: nội thận ( thận ở bên trong ) và ngoại thận ( có vị trí ở bên ngoài ) mà vị trí và chức năng hoàn toàn khác nhau ( thật ra chỉ nên gọi là có 1 loại thận mà thôi, đó là 2 quả thận nằm ở hố thận gần cột sống, còn loại mà chúng ta tạm gọi là ngoại thận đúng ra là tinh hoàn )
1 ) Nội thận là hai quả thận nằm 2 bên ở vùng thắt lưng. Từ bây giờ, tôi xin gọi Nội thận là thận cho đúng với vị trí và chức năng của nó. Thận là một trong những bộ phận quan trọng của hệ tiết niệu ( Thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo ). Nhiệm vụ của hệ tiết niệu là thải các chất độc được sinh ra trong quá trình chuyển hóa của cơ thể và những chất dư thừa đồng thời liên quan đến những nhiệm vụ khác mà các bạn xem tiếp ở phần chức năng của mỗi đơn vị thận ( ở phía dưới ).
Mỗi quả thận có chiều dài khoảng 10-11 cm, rộng 5-6 cm và dày 2-3 cm. Trọng lượng mỗi quả thận khoảng 170g.Thận phải nhỏ hơn thận trái và thấp hơn thận trái khoảng 1,5cm ( tương đương chiều cao 1 thân đốt sống thắt lưng ).
Thận nằm ngoài phúc mạc và ở thành sau phúc mạc, đối xứng qua cột sống, ngang với đốt sống ngực T11 đến đốt sống thắt lưng L3.
Mỗi quả thận gồm 1 triệu đơn vị thận ( nephron ) hợp lại. Mỗi đơn vị thận gồm cầu thận ( tập trung ở phần vỏ thận ) và ống thận gồm ống lượn gần, ống lượn xa, ống góp ( tập trung ở phần tủy thận ).
Chức năng của mỗi đơn vị thận chính là chức năng của toàn thể quả thận. Những chức năng đó là:
- Tạo ra nước tiểu đồng thời thải ra các độc chất: Mỗi phút động mạch thận đem đến thận khoảng 1 lít máu, mỗi ngày khoảng 1500 lít máu . Mỗi ngày, thận tạo ra khoảng 1.5 lít nước tiểu trong đó có những chất cặn bả, độc như acid uric, creatinin, amoniac ( NH3) …
Chức năng thải độc là một chức năng quan trọng nhất của thận.
- Tái hấp thu nước, glucose và các acid amin
- Điều hòa thăng bằng acid-base của máu: bằng sự bài tiết H+, tái hấp thu HCO3– , tổng hợp và bài tiết amoniac ( NH3 )
- Thận điều hòa huyết áp qua cơ chế hệ RAA ( Renin-Angiotensin-Aldosterone )
- Thận kích thích tạo hồng cầu: Thận sản xuất khoảng 90% lượng Erythropoietin là một hormon kích thích tủy xương tạo hồng cầu
- Thận cũng sản xuất hormon như Calcitriol giúp cơ thể hấp thụ canxi và phốt pho từ chế độ ăn uống vào máu và xương
Như vậy 2 quả thận nằm bên trong không liên quan gì đến những vấn đề như: khả năng tình dục, sinh lý nam nữ, cương cứng hay gây xìu dương vật, liệt dương, rối loạn cương dương, sinh con, truyền giống… Những khả năng này thuộc về tinh hoàn ( ngoại thận ) mà tôi sẽ đề cập ngay ở phần kế tiếp.
2) Ngoại thận: chính là 2 tinh hoàn.
Tinh hoàn ( trứng dái, hòn dái… ) là bộ phận chính trong hệ sinh dục nam ( Tinh hoàn, ống dẫn tinh, tuyến tiền liệt, tuyến hành niệu đạo, túi tinh và dương vật ). Sau đây mời các bạn, đọc và xem hình minh họa:
Thông thường mỗi người có 2 tinh hoàn nằm 2 bên. Mỗi tinh hoàn nằm trong bìu có vỏ xơ ở bên ngoài. Kích thước trung bình mỗi tinh hoàn : chiều dài 4.5cm, chiều rộng 2.5cm và chiều dày 1.5cm.
Tinh hoàn có 2 nhiệm vụ:
a) Nhiệm vụ ngoại tiết: là sản xuất ra tinh trùng ( mỗi ngày 1 tinh hoàn sản xuất khoảng 100 triệu tinh trùng ).
Tinh hoàn gồm 300-400 tiểu thùy ngăn cách nhau bởi các vách xuất phát từ mặt trong của lớp bao xơ. Mỗi tiểu thùy có khoảng 2-4 ống sinh tinh xoắn. Ống xoắn sinh tinh sản xuất ra tinh trùng. Từ đó tinh trùng được đổ vào ống thẳng rồi đi vào lưới tinh hoàn. Sau đó tinh trùng vào ống của mào tinh.
Tinh trùng đi vào trong các ống của mào tinh và ở đây một thời gian để phát triển hoàn thiện. Khoảng phân nửa số lượng tinh trùng được dự trữ ở mào tinh. Phân nửa số lượng tinh trùng còn lại dự trữ tại ống dẩn tinh.
b) Nhiệm vụ nội tiết: Ở giữa các ống xoắn sinh tinh có nhóm tế bào Leydig sản xuất hormon testosteron. Đây là một loại nội tiết tố nam đặc hiệu ở nam giới. Sau khi được các tế bào Leydig sinh ra, testosteron được đổ thẳng vào máu. Loại nội tiết tố này giúp cơ thể nam giới trong giai đoạn dậy thì, là làm tăng kích thước tinh hoàn, phát triển dương vật, màu của da bìu dái đen và có nhiều nếp nhăn, mọc lông mu, giọng nói trầm ồ ề hơn, cơ bắp nảy nở…
– Túi tinh: hình túi, có 2 túi tinh nằm phía sau và dưới đáy bàng quang. Túi tinh tiết ra khoảng 60-70% dịch ( cùng với tuyết tiền liệt và hành niệu đạo ) giúp cho tinh trùng di chuyển tốt và túi tinh cũng cung cấp chất dinh dưỡng để giúp tinh trùng tốt hơn
– Ống dẩn tinh: đi từ đuôi mào tinh hoàn đến mặt sau của bàng quang kết hợp với ống tiết của túi tinh để thành ống phóng tinh. Ống dẩn tinh dài khoảng 30cm, dẩn tinh trùng đến dương vật
- Tuyến tiền liệt: nằm dưới đáy bàng quang và phía trên niệu đạo. Tuyến tiền liệt có 2 nhiệm vụ: a) tiết ra dịch ( cùng với túi tinh và tuyến hành niệu đạo ) giúp tinh trùng di chuyển dễ dàng, b) co bóp để giúp việc kiểm soát nước tiểu tốt hơn
- Tuyến hành niệu đạo ( Cowper’s gland ) là 2 tuyến nhỏ ở phía dưới tuyến tiền liệt. Tuyến hành niệu đạo tiết ra một chất dịch góp phần tạo thành tinh dịch, nhưng số lượng dịch ít hơn của tuyến tiền liệt và túi tinh
- Dương vật: là cơ quan sinh dục ngoài của nam giới. Ngoài chức năng sinh dục, dương vật giúp nước tiểu thải ra ngoài
Như vậy, hẵn các bạn cũng đồng ý với tôi là:
- Hai thận ở vùng thắt lưng có nhiệm vụ thải ra chất độc qua quá trình tạo nước tiểu… Hai thận thuộc hệ tiết niệu.
- Hai tinh hoàn tiết ra tinh trùng và nội tiết tố nam ( testosteron ) có nhiệm vụ truyền giống qua con đường quan hệ tình dục giữa nam và nữ. Hai tinh hoàn thuộc hệ thống sinh dục ( hay hệ sinh sản ) nam.
- Suy thận đúng nghĩa là giảm chức năng thải độc của thận ( không liên quan gì đến suy sinh dục, yếu sinh lý…).
- Còn đau lưng mà các bạn nghĩ là do “ suy thận ” hay “ yếu thận ” thường là do đau nhóm cơ thắt lưng dọc 2 bên cột sống hoặc do thoái hóa cột sống thắt lưng và cũng không liên quan gì đến suy thận cả
Do đó khi đọc một tài liệu nào hay nghe ai nói về thận ( thận âm, thận dương, thận tả, thận hữu… ) hoặc nói về “ thuốc bổ thận ” thì các bạn phải có những câu hỏi: “ bổ thận ” là bổ thận hay bổ tinh hoàn, và “ thuốc bổ thận ” này có cơ chế như thế nào. Đồng thời các bạn đừng quên liên hệ lại những kiến thức khoa học mà tôi tóm tắt ở trên.
